پانسمان‌های فومی به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در درمان مدرن زخم شناخته می‌شوند. این پانسمان‌ها با قدرت جذب بالا، راحتی قابل‌توجه و کاربردهای متنوع، به طور گسترده‌ای در مراکز درمانی استفاده می‌شوند. چه شما یک پرستار، پزشک، کارآموز و یا شرکت‌کننده در یک دوره درمان زخم باشید، شناخت صحیح از این پانسمان‌ها بخش مهمی از مسیر آموزش درمان زخم و آموزش زخم است.
پانسمان فومی چیست؟
پانسمان‌های فومی از جنس فوم پلی‌اورتان یا سیلیکون ساخته می‌شوند و خاصیت غیرچسبنده و جاذب دارند. این پانسمان‌ها با جذب ترشحات زخم (اگزودا) و حفظ رطوبت کنترل‌شده، محیطی ایده‌آل برای ترمیم زخم فراهم می‌کنند.
بیشتر این پانسمان‌ها نیمه‌تراوا هستند؛ یعنی اجازه عبور بخار آب و اکسیژن را می‌دهند اما مانع نفوذ باکتری‌ها و آلودگی به زخم می‌شوند.
انواع پانسمان‌های فومی
پانسمان‌های فومی در شکل‌ها و انواع مختلفی تولید می‌شوند تا با انواع زخم‌ها و موقعیت‌های آناتومیک مختلف سازگار باشند:
۱. پانسمان فومی استاندارد
پدهای ساده فومی با قابلیت جذب بالا و محافظت عمومی از زخم.
۲. پانسمان فومی سیلیکونی
دارای لایه سیلیکونی نرم برای محافظت از پوست حساس، با برداشتن بدون درد.
۳. پانسمان فومی چسب‌دار
با حاشیه چسبنده که به راحتی بر روی زخم قرار گرفته و نیاز به فیکس‌کننده خارجی ندارد.
۴. پانسمان فومی بدون چسب
مناسب برای افرادی با حساسیت به چسب یا برای استفاده به همراه پانسمان ثانویه.
۵. پانسمان فومی آنتی‌میکروبیال
حاوی موادی مانند نقره یا ید برای کنترل باکتری‌ها و پیشگیری از عفونت.
۶. پانسمان‌های فومی آناتومیک (مثل ساکرال و پاشنه)
طراحی شده برای نواحی خاص و دشوار مانند استخوان خاجی یا پاشنه پا.
موارد مصرف پانسمان فومی
پانسمان‌های فومی برای زخم‌هایی با ترشح متوسط تا زیاد بسیار مناسب هستند. برخی از کاربردهای رایج آن شامل:
زخم فشاری (در مراحل ۲ تا ۴)
زخم پای دیابتی
زخم‌های وریدی و شریانی
زخم‌های جراحی
محل‌های اهدا پوست (Donor Sites)
پارگی‌های پوستی
سوختگی‌های سطحی و خفیف
این کاربردها از جمله موضوعاتی هستند که در دوره درمان زخم و جلسات آموزش درمان زخم به صورت مفصل آموزش داده می‌شوند.
موارد منع مصرف و هشدارها
با اینکه پانسمان فومی در بسیاری از موارد موثر است، در شرایط خاصی نباید استفاده شود:
موارد منع مصرف:
* زخم‌های خشک یا با ترشح بسیار کم
* زخم‌های نکروزه بدون ترشح (نیازمند دبریدمان)
* سوختگی‌های درجه ۳ (عمقی کامل)
* زخم‌های عفونی (مگر با پانسمان فومی آنتی‌میکروبیال)
* زخم‌های تونلی یا دارای فرورفتگی عمیق (پوشش‌دهی ضعیف)
آگاهی از این موارد، بخشی از آموزش اصولی در آموزش زخم و آموزش درمان زخم به شمار می‌رود.
مزایای پانسمان فومی
* 🔹 جذب بالای ترشحات
* 🔹 کاهش درد و فشار
* 🔹 برداشتن آسان بدون آسیب به زخم
* 🔹 در انواع و سایزهای مختلف قابل تهیه
* 🔹 کاهش دفعات تعویض پانسمان
* 🔹 محافظت از زخم در برابر آلودگی و باکتری‌ها
در بسیاری از دوره‌های درمان زخم، پانسمان فومی به عنوان یک گزینه اصلی درمانی آموزش داده می‌شود.
نقش پانسمان‌های فومی در آموزش درمان زخم
در هر برنامه معتبر آموزش زخم یا آموزش درمان زخم، شناخت صحیح از انواع پانسمان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پانسمان فومی به دلیل کاربرد گسترده، بخش مهمی از این آموزش‌ها را تشکیل می‌دهد.
مطالب رایج در دوره درمان زخم شامل:
* ارزیابی زخم و انتخاب پانسمان
* تشخیص سطح ترشح و نیازهای پوستی
* تمرین عملی با انواع پانسمان‌ها
* تحلیل کیس‌های واقعی بیماران
نکات کاربردی در استفاده از پانسمان فومی
* زخم را قبل از پانسمان به‌درستی تمیز کنید
* پانسمانی را انتخاب کنید که ۲ تا ۳ سانتی‌متر از لبه زخم بزرگ‌تر باشد
* بر اساس میزان ترشح، هر ۳ تا ۵ روز تعویض شود
* به علائم عفونت دقت شود
* در زخم‌های پرخطر از نوع آنتی‌میکروبیال استفاده شود
جمع‌بندی
پانسمان‌های فومی از ابزارهای مؤثر و کاربردی در درمان انواع زخم‌های ترشح‌دار هستند. شناخت انواع، مزایا، موارد استفاده و محدودیت‌های آن برای تمامی کسانی که در حوزه مراقبت از زخم فعالیت دارند از جمله پزشکان، پرستاران، درمانگران، و دانشجویان رشته‌های علوم پزشکی ضروری است.
اگر در مسیر آموزش زخم، آموزش درمان زخم یا شرکت در یک دوره درمان زخم هستید، آشنایی عمیق با پانسمان‌های فومی به شما در بهبود کیفیت درمان و نتایج بالینی کمک شایانی خواهد کرد.
